مشاوره حقوقی

جرم و مجازات خشونت خانگی چطور تعریف شده است؟ خشونت‌های خانگی یکی از معضلات اجتماعی است. که در سال‌های اخیر نیز تعداد زیادی از آن‌ها گزارش شد. مقصود از خشونت خانگی رفتارهای خشونت‌آمیز و غیرمتعارف است. که در محیط خانه و توسط یکی از اعضای خانواده به اعضای دیگر خانواده وارد می‌شود. هرچند درصد بیشتر قربانیان زنان و کودکان هستند اما قربانیان خشونت خانگی جنسیت و سن مشخصی ندارند. یعنی هم مردان و هم زنان، هم کودکان و هم بزرگ‌سالان ممکن است قربانی خشونت خانگی باشند. همچنین خشونت خانگی شامل آزارهای جسمی، جنسی و توهین و تهدید نیز می‌شود. در ادامه این مطلب به معرفی خشونت خانگی و مجازات آن می‌پردازیم.

جرم و مجازات خشونت خانگی

خشونت خانگی یکی از معضلات همیشگی اجتماعی است که در دنیای امروز جرم نیز محسوب می‌شود. قانون ایران نیز در مواد متعددی به مسئله خشونت خانگی به صورت مستقیم و غیرمستقیم اشاره دارد. در مواردی از این مواد قانونی راه‌های پیشگیری از خشونت خانگی تعیین شد. و در مواردی نیز برای مرتکب خشونت خانگی مجازات تعیین می‌نماید.

البته متأسفانه قانون ایران در حوزه خشونت خانگی راه‌های پیشگیری و مقابله با آن خلأهایی دارد که قابل توجه است. با توجه به این خلأها لایحه‌ای تحت عنوان قانون جامع تأمین امنیت زنان یا منع خشونت علیه زنان تصویب شد. هرچند همچنان فعالیت و ارتقا قوانین در این حوزه الزامی است. زیرا با وجود اینکه درصد بیشتر قربانیان خشونت خانگی را زنان تشکیل می‌دهند. اما قربانیان خشونت خانگی همواره از میان زنان نیستند و مردان، کودکان و گاهی سالمندان را نیز در برمی‌گیرد. در ادامه موارد قانونی که به مسئله خشونت خانگی و مجازات آن می‌پردازند اشاره می‌کنیم.

مجازات خشونت خانگی در قوانین ایران

در قانون مدنی ایران ماده‌های قانونی وجود دارد. که با استناد به این مواد قانونی، فرد می‌تواند از خشونت خانگی پیشگیری کند. ماده 1115 قانون مدنی می‌گوید در صورتی که زنی در منزل شوهر خود با ضرر جانی، مالی یا شرافتی روبه‌رو است. می‌تواند منزل همسر خود را ترک کند بدون آنکه از نظر قانون ناشزه به حساب بیاید. به این ترتیب مرد نیز موظف است حتی پس از ترک خانه توسط زن، نفقه زن را بپردازد. همچنین در ماده 1130 همین قانون آمده است. اگر زنی که توسط شوهرش مورد ضرب‌وجرح قرار گیرد. می‌تواند تقاضای طلاق بدهد.

علاوه بر قانون مدنی در حوزه خشونت خانگی می‌توانیم به قانون مجازات اسلامی نیز استناد کنیم. البته در قانون مجازات اسلامی مسئله خشونت خانگی به طور صریح و واضح مطرح نشده است. اما در مواردی که جرم صورت گرفته علیه قربانی خشونت خانگی قابل تعریف در ذیل یکی از جرائم قانون مجازات اسلامی باشد. مرتکب به مجازات آن جرم محکوم می‌شود. مثلاً اگر خشونت خانگی ضرب‌وجرحی رخ‌داده باشد و یا توهین و افترا انجام گیرد. ازآنجا که این موارد در قانون مجازات اسلامی جرم‌انگاری شدند. پس مرتکب نیز مشمول مجازات این جرائم، مقرر در قانون مجازات اسلامی، می‌شوند.

یکی دیگر از مواد قانونی قابل ذکر، ماده 619 قانون مجازات اسلامی می‌باشد. بر اساس این ماده اگر در معابر و اماکن عمومی، کسی به زنان یا اطفال متعرض شود یا ایجاد مزاحمت کند. مثلاً با الفاظ ناپسند و حرکات مخالف شئون و بدین ترتیب به حیثیت ایشان توهین نماید. به مجازات حبس از 2 تا 6 ماه و همچنین تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌گردد.

لایحه قانون جامع تأمین امنیت زنان

گفتیم که در قوانین ایران خلأهایی در حوزه تعریف و تعیین مجازات خشونت خانگی و پیش‌بینی راه‌های مناسب برای پیشگیری از این جرم وجود دارد. بنابراین لایحه‌ای تحت عنوان قانون جامع تأمین امنیت زنان یا منع خشونت علیه زنان به تصویب رسید. این لایحه تأکید می‌کند که ابتدا باید یک تعریف جامع از خشونت خانگی ارائه نمود.

به همین دلیل در ماده 3 لایحه مذکور یک تعریف از خشونت خانگی علیه زنان ارائه شد. به این ترتیب بیان می‌دارد که: خشونت علیه زنان یعنی ارتکاب به یک فعل و یا ترک یک فعل. که به موجب آن، آسیب و ضرر به تمامیت جسمی و روانی، حیثیت، کرامت و شخصیت، آزادی‌های قانونی و حقوق زن وارد شود. یا اینکه هر یک از موارد مذکور مورد تهدید جدی قرار گیرد.

لایحه قانون جامع تأمین امنیت زنان به طور کلی دو هدف اصلی را دنبال می‌کند. اول آنکه از خشونت علیه زنان بازدارندگی نماید. و دوم آنکه از زنان آسیب‌دیده به علت خشونت خانگی حمایت کند. تصویب این لایحه تلاشی بود برای آنکه آگاهی افراد را در حوزه خشونت خانگی علیه زنان افزایش یابد. و همچنین با مرتکبان خشونت خانگی مقابله صورت پذیرد. و درنهایت از زنان قربانی و آسیب‌دیده خشونت خانگی حمایت شود.

نحوه شکایت از خشونت خانگی

بسیار مشاهده می‌شود که قربانیان خشونت خانگی برای آن‌که به وضعیت سخت‌تری دچار نشوند. برای شکایت علیه خشونت انجام‌شده اقدام نمی‌کنند. این موضوع بیشتر در میان زنان دیده شده است. که معمولاً به علت ترس از طلاق یا عدم تشدید خشونت‌های خانگی، این خشونت‌ها را تحمل می‌نمایند.

در قانون ایران خشونت خانگی بیشتر از نوع فیزیکی پیش‌بینی می‌شود. و در این حوزه نیز حمایت‌های قانونی انجام می‌گیرد. افرادی که مورد خشونت خانگی به صورت فیزیکی قرار گرفتند می‌توانند به پزشکی قانونی مراجعه نمایند. وضعیت خود را به صورت قانونی بررسی نموده و طول درمان دریافت کنند.

انواع دیگر خشونت خانگی چندان مورد توجه در قانون ایران نیست. به همین دلیل اثبات آن‌ها بسیار سخت می‌باشد. شاید به این دلیل است که افراد تصور می‌کنند راهی برای اثبات خشونت خانگی ندارد و برای شکایت اقدامی نمی‌کنند.

یکی از روش‌های شکایت از خشونت خانگی تماس با سامانه 123 است. افرادی که مورد خشونت خانگی قرار گرفتند می‌توانند با این شماره تماس برقرار نموده و مشکلات خود را بیان کنند. روش دیگر نیز شکایت از طریق مراجع قضایی است. در این روش ابتدا باید شکوائیه تنظیم نمود. سپس از طریق دفاتر خدمات قضایی شکایت خود را ثبت کرد.

سؤالات متداول